De val van de Berlijnse Muur

Al voor de daadwerkelijke val van de Muur op 9 november 1989 waren er signalen dat het communistische regime aan het wankelen was. Politiek Sovjet-leider Michail Gorbatsjov was al sinds 1986 bezig met economische en politieke hervormingen binnen de Sovjet-Unie. Onder zijn invloed kwamen er radicale veranderingen op gang binnen het communistische bolwerk. Om te voorkomen dat de Sovjet-Unie in economische afgrond terecht zou komen heeft de toenmalige partijleider hervormingen doorgevoerd die zouden gaan leiden naar een normale markteconomie. Deze perestrojka was ook een teken naar de andere Oostbloklanden dat het oude communistische tijdperk haar einde naderde. Dat leidde op 4 juni 1989 tot de eerste vrije verkiezingen achter het IJzeren Gordijn. Polen had de primeur om als eerste Oostblokland verkiezingen te houden met als gevolg dat de communistische partij flink afgerekend werd op de afgelopen decennia en een zwaar verlies moest incasseren. Op 25 augustus was de installatie van de niet-communistische premier Tadeusz Mazowiecki een feit.

In een stroomversnelling

Daarna ging het hard met het val van het communistische Oostblok. Op 23 augustus werd door Hongarije de grens met Oostenrijk weer opengezet. Amper twee maanden later hief de Volksrepubliek Hongarije zichzelf op en werd het vervangen door de Republiek Hongarije. Het tweede land achter het voormalige IJzeren Gordijn was ‘om’.

En toen de muur

De Val van de Berlijnse Muur was het volgende wapenfeit. Op 9 november werd er door Günter Schabowski, één van de belangrijkste politieke leiders binnen de DDR, een historische persconferentie gehouden. Bijzonder was dat alle aanwezige journalisten vragen mochten stellen zonder dat daar vooraf, zoals in het DRR-tijdperk gewoonlijk, voorwaarden aan gesteld werden. De belangrijkste boodschap die Schabowski te melden had was dat iedere DDR-burger vanaf dat moment vrij was om de grens over te gaan. De functie van de Muur ging vanaf dat moment, op 9 november 1989 om 18:57 uur, verloren. De Muur was fysiek nog aanwezig maar officieel waren er vanaf dat moment geen beperkingen meer om van Oost-Berlijn naar West-Berlijn en omgekeerd te reizen.

Niet direct open

Die avond was de Muur niet direct geopend. De grenswachten, het leger en de geheime dienst wisten niet hoe er nu gehandeld moest worden. Pas om 23:52 uur ging de grensovergang Bornholmer Strasse als eerste daadwerkelijk open. Er volgde toen een kettingreactie waarin alle grensposten open gingen en de Oost-Duitsers verbouwereerd naar West-Berlijn gingen. In heel Berlijn kwam er een waar volksfeest op gang waarvan de beelden de hele wereld over gegaan zijn. De muur werd niet meer bewaakt en bewoners begonnen de muur die ruim 28 jaar voor een scheiding tussen de twee stadsdelen gezorgd had af te breken. Veel van de brokstukken zijn door mensen als souvenir meegenomen, ter herinnering aan de verdeling van de stad.

En de Russen keken alleen maar toe

De Sovjet-Unie keek toe maar greep ook hier niet in. Velen zien de Val van de Berlijnse Muur dan ook als de Val van het Oostblok. In de maanden na deze gebeurtenis in Berlijn volgde er een periode waarin het ene na het andere communistische regime omviel. In 1991 was de hereniging van Duitsland een feit. Ook de toenmalige Sovjet-Unie hield op te bestaan. Dit was op 25 december 1991. Hiermee was een definitief einde gekomen aan het Oostblok-tijdperk en de Koude Oorlog.