De Berlijnse Muur in de periode 1961-1989

De bouw van de Berlijnse Muur begon in de nacht van 12 op 13 augustus 1961. Dit is geheel op initiatief van de politieke leiders in Oost-Duitsland en de Sovjetunie geïnitieerd. Vandaar dat de muur geheel op grondgebied van de DDR gebouwd is. Op die manier kon men ook voorkomen dat de arbeiders die de muur moesten bouwen op het grondgebied van West-Berlijn konden komen. Het bouwen van de 45,3 kilometer lange betonnen muur nam slechts enkele weken in beslag. In totaal werden er zeven openingen in de muur gecreëerd, die dienstdeden als doorgangspost. Reizen tussen West- en Oost-Berlijn werd echter zeer lastig, vooral de eerste jaren werd de grens potdicht gehouden door de Oost-Duitsers. Daarna was zeer beperkt verkeer van West-Duitsers en bezoekers van elders uit West-Europa mogelijk tussen de twee delen van de stad. Inwoners uit de DDR mochten echter niet naar West-Berlijn reizen en kregen hierdoor het idee opgesloten te zijn. De hoogte van maar liefst 3,6 meter en de zware bewaking langs de muur droeg hier uiteraard aan bij.

Gedurende de eerste jaren lukte het nog redelijk wat Oost-Berlijners om zwakke punten in en langs de Muur te vinden. Via diverse manieren wist men toch naar West-Berlijn te vluchten. De meeste pogingen bestonden uit het graven van tunnels, klimpogingen over de muur en klauterpartijen via huizen die vlak langs de grens stonden. Grenswachten met de nadrukkelijke instructie “shoot to kill” moesten een extra hindernis vormen voor de mensen die de grens over wilden steken. Binnen het bijna dertig jarige bestaan van de muur heeft dit geleid tot naar schatting 138 doden.

Amerikaanse presidenten

Tijdens het bestaan van de Berlijnse Muur hebben meerdere presidenten van de Verenigde Staten van Amerika aan de muur gestaan. De eerste Amerikaanse president die Berlijn gezocht ten tijde van de muur was John F. Kennedy. Hij hield op 26 juni 1963 in West-Berlijn de historische toespraak waarbij hij de beroemde woorden ‘Ich bin ein Berliner’ uitsprak. Hiermee sprak hij zijn verbondenheid met de West-Berlijners uit en maakte hij duidelijk dat hij zich verzette tegen het beleid van de Sovjet-Unie.

Op 12 juni 1987 was het de Amerikaanse president Ronald Reagan die in een toespraak wat krachtigere termen gebruikt. Hij zei letterlijk ‘Tear down this wall!’, wat vooral gericht was aan Sovjetleider Michail Gorbatsjov. Dit geschiedde op een moment dat er in de Sovjet-Unie een mildere koers aan zat te komen, maar de spanningen tussen de Russen en Amerikanen op een hoogtepunt waren. Dit moment ter hoogte van de Brandenburger Tor wordt gezien als één van de meest memorabele momenten uit de Koude Oorlog.